Lòng người thời đại lạnh như mồ mả và hoang mang, sợ sệt vừa cho số phận mình vừa cho vận mệnh tha nhân.Khuyết điểm của người dân, của hạ cấp ta có bổn phận êm dịu xây dựng chớ không có quyền bắt buộc trở thành người xấu như họ bằng lối hạ nhân cách mình xuống để ăn nói cộc cằn, thô bỉ, vô tình tố cáo mình và chánh phủ mình đại diện phục vụ là mù quán, phản dân.Muốn chào hỏi mà không dám, muốn nói chuyện mà chỉ ngó, muốn đến gần mà chỉ đi xa thôi.Trong cuốn Toi quy deviens homme, Jean Le Presbytre cho in một hình thanh niên đang bắn tên.Nhưng đến giờ ông giảng truyện Kiều, ông phân tích tâm lý Kiều, Kim:Trước khi dứt mục nầy tôi xin kể cho bạn trong những hậu quả đáng khiếp của kẻ giỡn ái tình.Mà khi Nã Phá Luân hỏi, nàng khóc ồ ồ và bực anh hùng nơi trận mạc nầy không anh hùng chút nào trước những giọi lệ cá sấu của đàn bà.trong cặp mắt sáng ngời hân hoan của bạn, tôi thấy hình ảnh của Thượng Đế, nguồn hoan lạc của vạn loài.Nhưng tội nghiệp: nó buồn khóc một chút rồi thôi, không giận ai lâu hết rồi tiếp tục chương trình lục phá, con khỉ của nó.Và trên trận thế trụy lạc nhiều không lãi như Nguyễn Công Trứ tưởng.

Xem thêm Thu gọn